مفهوم توقف عملیات اجرایی
همانطور که در صفحه مربوط به توقیف اموال گفته شد، توقیف در دو شکل تامینی و اجرایی انجام می‌شود. توقیف اجرایی توقیفی است که از طریق واحد اجرای ثبت و یا اجرای احکام و پس از حکم قطعی صورت می‌گیرد. بنابراین، دستور توقف عملیات اجرایی، یعنی متوقف کردن موقت اجرای حکم قزعی دادگاه و یا اداره ثبت است. مطابق با ماده 24 قانون اجرای احکام مدنی، دادورز اجرای احکام، پس از شروع فرایند اجرای حکم نمی‌تواند اجرای حکم را تعطیل نماید و یا به تاخیر اندازد، مگر به حکم به دادگاهی که صلاحیت صدور دستور توقف عملیات اجرایی را داشته باشد.

دستور توقیف عملیات اجرایی
موارد توقیف
در موارد زیر می‌توان، تقاضای توقف عملیات اجرایی را به دادگاه و یا اجرای ثبت ارائه نمود:

فوت و یا حجر محکوم علیه
چنانچه فرد محکوم فوت نماید و یا محجور شود، می‌بایست ورثه مرحوم و یا مدیر اموال محجور طرف دعوی قرار بگیرد. بنابراین، عملیات اجرایی تا مشخص شدن ورثه و یا تعیین قیم و مدیر اموال برای شخص محجور متوقف می‌گردد.

رضایت محکوم له
چنانچه فردی که حکم توقیف اجرا به نفع وی صادر شده، رضایت کتبی خود را مبنی بر توقف و یا تاخیر در انجام عملیات اجراییه، به دادگاه ارائه نماید، دادگاه دستور توقف عملیات اجرایی را صادر می‌نماید.

ادعای متصرف مال توقیف شده به داشتن حق از مال
چنانچه مالی که توقیف شده دارای متصرف باشد، مانع اجراییه نیست، مگر این که متصرف طی یک دادخواست، مدعی حق مالکیت نسبت به کل و یا بخشی از ملک باشد که چنانچه مدارک وی مستدل باشد، دادگاه دستور توقف عملیات اجرایی را صادر می‌نماید.

عدم تطابق مال اعلام شده از محکوم با واقعیت
چنانچه در هنگام اجرای حکم مشخص گردد، مال اعلام شده متعلق به محکوم نیست و یا اوصاف اعلام شده از طرف خواهان دعوی با اوصاف واقعی مال مطابقت ندارد (مثلا عدم تطابق پلاک ملک، متراژ، میزان مال منقول و …) دادگاه تا اصلاح مورد فوق اجرای حکم را متوقف می‌نماید.

ارائه دادخواست واخواهی توسط محکوم علیه
اگر محکوم علیه در هیچ یک از مراحل دادرسی حضور نداشته و نیز ابلاغیه‌های مربوط به پرونده را دریافت نکرده باشد و حکم صادره علیه وی غیابی باشد، می‌تواند تقاضای واخواهی نماید. در صورتی که قرار قبول واخواهی صادر شود، به منظور توقف عملیات اجرایی خواهد بود.

مالیت نداشتن
چنانچه محکوم به یعنی آن چیزی که توقیف شده، مالیت نداشته باشد، اجرای حکم را می‌توان متوقف نمود.

اعاده دادرسی
چنانچه پس از صدور حکم قطعی، دلیل جدیدی حادث شود که قبلا در مراحل رسیدگی نبوده و این دلیل به نفع محکوم علیه باشد، می‌تواند تقاضای اعاده دادرسی در این صورت با پذیرش اعاده دادرسی، دستور توقف عملیات اجرایی صادر می‌گردد.

مرور زمان
اگر از زمان صدور اجراییه بیش از 5 سال گذشته باشد و در این مدت فرد خواهان یا محکوم له، نسبت به پیگیری و تعقیب اجرای حکم اقدام نکرده باشد، اجراییه بلااثر شده و دیگر قابل وصول نخواهد بود.

دادخواست تجدیدنظر پس از حکم قطعی به دلیل عذر موجه
چنانچه محکوم علیه با دلایل موجه پس از قطعی شدن حکم بدوی دادخواست تجدیدنظر داده و با درخواست وی موافقت گردد، می‌تواند دستور توقف عملیات اجرایی را خواستار شود.